انسان‌ها در آخرت (قرآن)تمامی انسان‌ها در آخرت گرد هم جمع می‌شوند. در این مقاله آیات مرتبط با اجتماع اقشار و گروه‌های مختلف انسان‌ها و احوالشان در آخرت معرفی می‌شوند. فهرست مندرجات۲ - رحمت و عذاب انسان در آخرت ۳ - اذیّت‌کنندگان در آخرت ۴ - افترازنندگان در آخرت ۵ - انبیاء در آخرت ۶ - اولیاءالله در آخرت ۶.۱ - بشارت به اولیاءالله ۶.۲ - عدم خوف اولیاءالله ۷ - بنی‌اسرائیل در آخرت ۸ - تهمت زنندگان در آخرت ۹ - جادوگران در آخرت ۱۰ - دنیاطلبان در آخرت ۱۰.۱ - گرفتار شدن در آتش ۱۰.۲ - زیان‌کاردر آخرت ۱۱ - ربّانیّون در آخرت ۱۲ - صابران در آخرت ۱۳ - صالحان در آخرت ۱۴ - ظالمان در آخرت ۱۴.۱ - زیان‌کار درآخرت ۱۴.۲ - گرفتار عذاب بزرگتر ۱۵ - کافران در آخرت ۱۵.۱ - حبط اعمال ۱۵.۲ - زیان‌کار در آخرت ۱۵.۳ - عذاب کافران ۱۵.۳.۱ - عذاب بزرگ ۱۵.۳.۲ - عذاب سخت ۱۵.۳.۳ - عذاب مشقت‌بار ۱۵.۳.۴ - عذاب آتش ۱۵.۴ - محرومیت از یاری ۱۵.۵ - کافران اهل‌کتاب ۱۵.۶ - محرومیت از بهره‌های آخرتی ۱۵.۷ - کافران به اسلام ۱۶ - کوردلان در آخرت ۱۷ - گمراهان در آخرت ۱۸ - غافلان در آخرت ۱۹ - مانعان از مسجد در آخرت ۲۰ - مجاهدان در آخرت ۲۱ - محسنان در آخرت ۲۱.۱ - پاداش افزون‌تر ۲۱.۲ - سعادت در آخرت ۲۲ - مرتدّان در آخرت ۲۲.۱ - زیان‌کار در آخرت ۲۲.۲ - حبط اعمال ۲۲.۳ - عذاب دردناک ۲۳ - مطیعان در آخرت ۲۴ - متقّین در آخرت ۲۴.۱ - جایگاه در آخرت ۲۴.۲ - خیر محض بودن آخرت ۲۴.۳ - رستگاری بزرگ ۲۴.۴ - پاداش برتر ۲۴.۵ - عاقبت نیکو ۲۵ - منافقان در آخرت ۲۵.۱ - ذلت ۲۵.۲ - حبط اعمال ۲۵.۳ - عذاب رسواگر ۲۵.۴ - عذاب دردناک ۲۶ - مؤمنان در آخرت ۲۶.۱ - برخوداری از رحمت ۲۶.۲ - بشارت و رستگاری بزرگ ۲۶.۳ - ثبات قدم ۲۶.۴ - پاداش برتر ۲۶.۵ - حمایت ملائکه ۲۶.۶ - مؤمنان بی‌عمل ۲۷ - مهاجران در آخرت ۲۸ - یهود در آخرت ۲۸.۱ - یهود بنی‌نضیر ۲۸.۲ - عالمان یهود در آخرت ۲۹ - پانویس ۳۰ - منبع ۱ - گردهمایی همه انسانهاآخرت، روز گردهمايى همه انسان‌ها: إنّ فى ذلك لأية لمن خاف عذاب الأخرة ذلك يوم مجموع له الناس ...؛در اين نشانه اي است براي كسي كه از عذاب آخرت مي‌ترسد، همان روزي است كه مردم در آن جمع مي‌شوند.... » ۲ - رحمت و عذاب انسان در آخرتمشمول رحمت بودن گروهى از انسان‌ها در آخرت و معذب بودن گروهى از آنها: «... ثمّ اللَّه ينشى‌ء النّشأة الأخرة ...• يعذّب من يشاء ويرحم من يشاء وإليه تقلبون؛... سپس خداوند (به همين گونه) جهان آخرت را ايجاد مي‌كن... هر كس را بخواهد (و مستحق بداند) مجازات مي‌كند، و هر كس را بخواهد مورد رحمت قرار مي‌دهد، و به سوي او بازمي گرديد.» ۳ - اذيّت‌كنندگان در آخرتآزاردهندگان خدا و پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، مورد لعن خدا در آخرت: «إنّ الّذين يؤذون اللَّه و رسوله لعنهم اللَّه فى الدّنيا و الأخرة ...؛آنها كه خدا و پيامبرش را ايذاء مي‌كنند خداوند آنها را از رحمت خود در دنيا و آخرت دور مي‌سازد.... » ۴ - افترازنندگان در آخرتافترازنندگان به خدا از زيان‌كارترين مردم در آخرت: «ومن أظلم ممّن افترى على اللّه كذبا أولئك يعرضون على ربّهم ويقول الأشهد هؤلاء الّذين كذبوا على ربّهم ألا لعنة اللّه على الظَّلمين• أولئك الّذين خسروا أنفسهم وضلّ عنهم مّا كانوا يفترون• لا جرم أنّهم فى الأخرة هم الأخسرون؛ چه كسي ستمكارتر است از آنها كه بر خدا افترا مي‌بندند، آنان (روز رستاخيز) بر پروردگارشان عرضه مي‌شوند و شاهدان (پيامبران و فرشتگان) مي‌گويند اينها همانها هستند كه به پروردگار دروغ بستند. لعنت خدا بر ظالمان باد!آنان كساني هستند كه سرمايه وجود خود را از دست دادند و تمام معبودهاي دروغين از نظرشان گم شدند.(بهمين دليل) آنها مسلما در سراي آخرت از همه زيانكارترند.» ۵ - انبیاء در آخرتانبیاء علیهم‌السلام از صالحان و آبرومندان در آخرت هستند. [۸]
به مقاله انبیاء و آخرت (قرآن) رجوع شود.
۶ - اولياءالله در آخرتاولیاءالله هم مانند بقیه انسان‌ها در گردهمایی آخرت حضوردارند. ۶.۱ - بشارت به اولیاءاللهبشارت خدا به اولیاءالله در آخرت: «ألا إنّ أولياء اللَّه لاخوف عليهم و لا هم يحزنون• لهم البشرى فى الحيوة الدّنيا و فى الأخرة ...؛ آگاه باشيد اوليا (و دوستان) خدا نه ترسي دارند و نه غمگين مي‌شوند. در زندگي دنيا و در آخرت شاد (و مسرور)ند....» ۶.۲ - عدم خوف اولیاءاللهترس و نگرانی نداشتن اولياى الهى در آخرت در اثر بشارت خدا به آنان: «ألا إنّ أولياء اللَّه لاخوف عليهم و لا هم يحزنون• لهم البشرى فى الحيوة الدّنيا و فى الأخرة ...؛ آگاه باشيد اوليا (و دوستان) خدا نه ترسي دارند و نه غمگين مي‌شوند. در زندگي دنيا و در آخرت شاد (و مسرور)ند....» ۷ - بنى‌اسرائيل در آخرتاحضار دست‌جمعى بنی‌اسرائیل در آخرت از سوى خدا: «و قلنا من بعده لبنى إسرائيل اسكنوا الأرض فإذا جاء وعد الأخرة جئنابكم لفيفا؛و بعد از آن به بني اسرائيل گفتيم در اين سرزمين (مصر و شام ساكن شويد، اما هنگامي كه وعده آخرت فرا رسد همه شما را دسته جمعي (به آن دادگاه عدل) مي‌آوريم.» يكى از احتمال‌ها در «وعد الأخرة»، عالم آخرت است. ۸ - تهمت زنندگان در آخرتبزرگى عذاب آخرتى تهمت زنندگان به زنان پاک‌دامن: «إنّ الّذين يرمون المحصنت الغفلت المؤمنت لعنوا فى الدّنيا و الأخرة و لهم عذاب عظيم؛كساني كه زنان پاكدامن و بيخبر (از هر گونه آلودگي) و مؤ من را متهم مي‌سازند در دنيا و آخرت از رحمت الهي بدورند، و عذاب بزرگي در انتظارشان است.» ۹ - جادوگران در آخرتجادوگران، محروم از بهره‌هاى آخرتى: «... يعلّمون الناس السحر ... و يتعلّمون ما يضرّهم و لاينفعهم و لقد علموا لمن اشترله ما له فى الأخرة من خلق ...؛... به مردم تعليم سحر دادند... آنها قسمتهائي را فرا مي‌گرفتند كه براي آنان زيان داشت و نفعي نداشت، و مسلما مي‌دانستند هر كسي خريدار اين گونه متاع باشد بهرهاي در آخرت نخواهد داشت....» ۱۰ - دنياطلبان در آخرتدنیاطلبان، محروم از هر گونه بهره در آخرت: ۱. «... فمن الناس من يقول ربّنا ءاتنا فى الدّنيا و ما له فى الأخرة من خلق؛... بعضي از مردم مي‌گويند: خداوندا! به ما در دنيا (نيكي) عطا كن! ولي در آخرت، بهرهاي ندارند. » ۲. «... و من كان يريد حرث الدّنيا نؤته منها و ما له فى الأخرة من نصيب؛... و آنها كه فقط كشت دنيا را مي‌طلبند كمي از آن به آنها مي‌دهيم اما در آخرت هيچ نصيبي ندارند! »» ۱۰.۱ - گرفتار شدن در آتشدنياطلبان، گرفتار آتش جهنّم در آخرت: «من كان يريد الحيوة الدّنيا ...• أولئك الّذين ليس لهم فى الأخرة إلّاالنّار ...؛ كساني كه زندگي دنيا و زينت آن را طالب باشند...(ولي) آنها در آخرت جز آتش (سهمي) نخواهند داشت .... » ۱۰.۲ - زیان‌کاردر آخرتدنياطلبان، مردم زيان‌كار در آخرت: «ذلك بأنّهم استحبّوا الحيوة الدّنيا على الأخرة وأنّ اللّه لايهدى القوم الكفرين• لا جرم أنّهم فى الأخرة هم الخسرون؛ اين بخاطر آنست كه زندگي دنيا (و پست) را بر آخرت ترجيح دادند، و خداوند افراد بيايمان (و لجوج) را هدايت نمي‌كند. و قطعا آنها در آخرت زيانكارانند. » ۱۱ - ربّانيّون در آخرتربّانیّون همرزم پيامبران الهى، برخوردار از پاداش الهى در آخرت: «و كأيّن من نبىّ قتل معه ربّيّون كثير ...• فاتلهم اللَّه ثواب الدّنيا و حسن ثواب الأخرة ...؛ چه بسيار پيامبراني كه مردان الهي فراواني به همراه آنها جنگ كردند... از اين رو خداوند پاداش اين جهان و پاداش نيك آن جهان را به آنها داد ....» ۱۲ - صابران در آخرتشکیبایان، برخوردار از پاداش الهى در آخرت: «... و اللَّه يحبّ الصبرين• فاتلهم اللَّه ثواب الدّنيا و حسن ثواب الأخرة ...؛ ... و خداوند استقامت كنندگان را دوست دارد. از اين رو خداوند پاداش اين جهان و پاداش نيك آن جهان را به آنها داد....» ۱۳ - صالحان در آخرتابراهیم علیه‌السلام، از برگزیدگان در دنيا و شايستگان عالم آخرت: ۱. «و من يرغب عن ملّة إبرهيم إلّامن سفه نفسه و لقد اصطفينه فى الدّنيا و إنّه فى الاخرة لمن الصلحين؛چه كسي جز افراد سفيه و نادان از آئين ابراهيم (با آن پاكي و درخشندگي) رويگردان خواهد شد؟ ما او را در اين جهان برگزيديم و او در جهان ديگر از صالحان است. » ۲. «إنّ إبرهيم كان أمّة ...• ... اجتبله ...• ... و إنّه فى الأخرة لمن الصلحين؛ابراهيم (به تنهائي) يك امت بود ... خدا او را برگزيد ... و در آخرت از صالحان است. » ۳. «و وهبنا له إسحق و يعقوب ... و إنّه فى الأخرة لمن الصَّلحين؛و ما به او اسحق و يعقوب را بخشيديم ... و در آخرت از صالحان است. » ۱۴ - ظالمان در آخرتستمگران، مورد لعن خدا در آخرت: «... ألا لعنة اللَّه على الظلمين• لاجرم أنّهم فى الأخرة هم الأخسرون؛ ... لعنت خدا بر ظالمان باد! آنها مسلما در سراي آخرت از همه زيانكارترند.» ۱۴.۱ - زیان‌کار درآخرتستمكننده به خويش در دنيا با افترا بستن به خدا، زيان كارترين مردم در آخرت: «و من أظلم ممّن افترى على اللَّه كذبا ... ألا لعنة اللَّه على الظلمين• أولئك الّذين خسروا أنفسهم ...• لاجرم أنّهم فى الأخرة هم الأخسرون؛ چه كسي ستمكارتر است از آنها كه بر خدا افترا مي‌بندند،.... لعنت خدا بر ظالمان باد! آنان كساني هستند كه سرمايه وجود خود را از دست دادند ... (بهمين دليل) آنها مسلما در سراي آخرت از همه زيانكارترند.» ۱۴.۲ - گرفتار عذاب بزرگترستمگران، گرفتار عذابى بزرگتر از عذاب دنيايى در آخرت: «قالوا سبحن ربّنا إنّا كنّا ظلمين• كذلك العذاب ولعذاب الأخرة أكبر لو كانوا يعلمون؛ گفتند: منزه است پروردگار ما، مسلما ما ظالم بوديم. اينگونه است عذاب خداوند (در دنيا) و عذاب آخرت از آن هم بزرگتر است اگر مي‌دانستند.» ۱۵ - كافران در آخرتکافران به سراى آخرت، سرگشته در دنيا و زيان‌كارترين مردم در آخرت: «إنّ الّذين لا يؤمنون بالأخرة ... فهم يعمهون• ... و هم فى الأخرة هم الأخسرون؛ کسانی که به آخرت ایمان ندارند... سرگردان می‌شوند ... و آنها در آخرت، زیانکارترین مردمند» ۱۵.۱ - حبط اعمالحبط عمل كافران در آخرت: ۱. «... و من يرتدد منكم عن دينه فيمت وهو كافر فأولئك حبطت أعملهم فى الدّنيا و الأخرة ...؛... كسي كه از آيينش برگردد، و در حال كفر بميرد، تمام اعمال نيك (گذشته) او، در دنيا و آخرت، بر باد مي‌رود....» ۲. «إنّ الّذين يكفرون بايت اللَّه ...• أولئك الّذين حبطت أعملهم فى الدّنيا و الأخرة ...؛كساني كه نسبت به آيات خدا كفر مي‌ورزند ... آنها كساني هستند كه اعمال (نيكشان، به خاطر اين گناهان بزرگ،) در دنيا و آخرت تباه شده....» ۳. «... و من يكفر بالإيمن فقد حبط عمله و هو فى الأخرة من الخسرين؛... و كسي كه انكار كند آنچه را بايد به آن ايمان بياورد اعمال او باطل و بياثر ميگردد و در سراي ديگر از زيانكاران خواهد بود. » ۴. «وعد اللَّه المنفقين و المنفقت و الكفّار نار جهنّم ...• ... أولئك حبطت أعملهم فى الدّنيا و الأخرة ...؛ خداوند به مردان و زنان منافق و كفار وعده آتش دوزخ داده...اعمالشان در دنيا و آخرت نابود شد....» ۱۵.۲ - زیان‌کار در آخرتكافران، مردمى زيان‌كار در آخرت: ۱. «من كفر باللَّه من بعد إيمنه ... و لكن من شرح بالكفر صدرا ...• لاجرم أنّهم فى الأخرة هم الخسرون؛ كساني كه بعد از ايمان كافر شوند ... آري آنها كه سينه خود را براي پذيرش كفر گشوده اند ... و قطعا آنها در آخرت زيانكارانند.» ۲. «إنّ الّذين لا يؤمنون بالأخرة ...• ... و هم فى الأخرة هم الأخسرون؛ کسانی که به آخرت ایمان ندارند ... و آنها در آخرت، زیانکارترین مردمند» ۱۵.۳ - عذاب کافرانمهيا بودن عذاب براى منكران آخرت: «وأنّ الّذين لايؤمنون بالأخرة أعتدنا لهم عذابا أليما؛ و اینکه آنها که به قیامت ایمان نمی‌آورند، عذاب دردناکی برای آنان آماده ساخته‌ایم.» ۱۵.۳.۱ - عذاب بزرگابتلاى كافران به عذاب بزرگ در آخرت: «... من الّذين قالوا ءامنّا بأفوههم و لم تؤمن قلوبهم ... و لهم فى الأخرة عذاب عظيم؛... آنها كه با زبان مي‌گويند ايمان آورده ايم و قلب آنها ايمان نياورده ... و در آخرت مجازات بزرگ نصيب آنان خواهد شد. » ۱۵.۳.۲ - عذاب سختابتلاى كافران به عذاب سخت در آخرت: ۱. «فأمّا الّذين كفروا فأعذّبهم عذابا شديدا فى الدّنيا و الأخرة و ما لهم من نصرين؛اما آنها كه كافر شدند، (و پس از شناختن حق، آن را انكار كردند،) در دنيا و آخرت، آنان را مجازات دردناكي خواهم كرد، و براي آنها، ياوراني نيست.» ۲. «... و كفروا بعد إسلمهم ... يعذّبهم اللَّه عذابا أليما فى الدّنيا و الأخرة و ما لهم فى الأرض من ولىّ و لانصير؛... و پس از اسلام كافر شده اند... خداوند آنها را در دنيا و آخرت به مجازات دردناكي كيفر خواهد داد و در سراسر روي زمين نه ولي و حامي دارند و نه ياوري!» ۱۵.۳.۳ - عذاب مشقتباركافران مبتلا به عذابى مشقت‌بارتر در عالم آخرت: «... بل زيّن للذين كفروا مكرهم ...• ... و لعذاب الأخرة أشقّ و ما لهم من اللَّه من واق؛ ...بلكه در نظر كافران دروغهايشان زينت داده شده ... و عذاب آخرت سخت تر است، و در برابر خدا هيچ كس نمي‌تواند آنها را نگه دارد.» ۱۵.۳.۴ - عذاب آتشكافران، گرفتار عذاب آتش در آخرت: «هو الّذى أخرج الّذين كفروا من أهل الكتب ...• ولولا أن كتب اللّه عليهم الجلاء لعذّبهم فى الدّنيا ولهم فى الأخرة عذاب النّار؛ او كسي است كه كافران اهل كتاب را در اولين برخورد (با مسلمانان) از خانه هايشان بيرون راند... و اگر نه اين بود كه خداوند جلاي وطن را بر آنها مقرر داشته بود آنها را در همين دنيا مجازات مي‌كرد، و براي آنها در آخرت نيز عذاب آتش است.» ۱۵.۴ - محرومیت از یاریمحروميّت كافران از یاری در آخرت: ۱. «إنّ الّذين يكفرون بايت اللَّه ... فبشّرهم بعذاب أليم• ... فى الدّنيا و الأخرة و ما لهم من نصرين؛كساني كه نسبت به آيات خدا كفر مي‌ورزند ... به كيفر دردناك (الهي) بشارت ده! ...در دنيا و آخرت ياور و مددكار (و شفاعت كننده اي) ندارند.....» ۲. «فأمّا الّذين كفروا فأعذّبهم عذابا شديدا فى الدّنيا و الأخرة و ما لهم من نصرين؛ اما آنها كه كافر شدند، (و پس از شناختن حق، آن را انكار كردند،) در دنيا و آخرت، آنان را مجازات دردناكي خواهم كرد، و براي آنها، ياوراني نيست.» ۳. «... بل زيّن للذين كفروا مكرهم ...• ... و لعذاب الأخرة أشقّ و ما لهم من اللَّه من واق؛ ... بلكه در نظر كافران دروغهايشان زينت داده شده ... و عذاب آخرت سخت تر است، و در برابر خدا هيچ كس نمي‌تواند آنها را نگه دارد. » ۱۵.۵ - کافران اهلکتابكافران اهل‌کتاب، گرفتار عذاب در آخرت: «هو الّذى أخرج الّذين كفروا من أهل الكتب ...• ... لعذّبهم فى الدّنيا و لهم فى الأخرة عذاب النّار؛ او كسي است كه كافران اهل كتاب را در اولين برخورد (با مسلمانان) از خانه هايشان بيرون راند... آنها را در همين دنيا مجازات مي‌كرد، و براي آنها در آخرت نيز عذاب آتش است.» ۱۵.۶ - محرومیت از بهره‌های آخرتیتعلّق اراده الهى بر محروميّت شتابگران در کفر، از بهره‌هاى آخرتى: «و لايحزنك الّذين يسرعون فى الكفر ... يريد اللَّه ألّا يجعل لهم حظّا فى‌الأخرة ...؛كساني كه در راه كفر، شتاب مي‌كنند، تو را غمگين نسازند ... خدا مي‌خواهد بهره! اي براي آنها در آخرت قرار ندهد....» ۱۵.۷ - کافران به اسلامبرگزيدگان غير دين اسلام، مردمى زيان‌كار در آخرت: «ومن يبتغ غير الإسلم دينا فلن يقبل منه وهو فى الأخرة من الخسرين؛و هر كس جز اسلام (و تسليم در برابر فرمان حق،) آييني براي خود انتخاب كند، از او پذيرفته نخواهد شد، و او در آخرت، از زيانكاران است.» ۱۶ - كوردلان در آخرتکوردلان در دنيا، نابینایان در آخرت: «و من كان فى هذه أعمى فهو فى الأخرة أعمى و أضلّ سبيلا؛اما آنها كه در اين جهان (از ديدن چهره حق) نابينا بودند در آنجا نيز نابينا هستند و گمراه تر!» ۱۷ - گمراهان در آخرتكوردلان و گمراهان در دنيا، سرگردانان در آخرت: «و من كان فى هذه أعمى فهو فى الأخرة أعمى و أضلّ سبيلا؛اما آنها كه در اين جهان (از ديدن چهره حق) نابينا بودند در آنجا نيز نابينا هستند و گمراه تر!» ۱۸ - غافلان در آخرتغافلان مردمى، زيان كار در آخرت: «... وأولئك هم الغفلون• لا جرم أنّهم فى الأخرة هم الخسرون. ... و غافلان واقعي آنهايند. و قطعا آنها در آخرت زيانكارانند. » ۱۹ - مانعان از مسجد در آخرتبازدارندگان مردم از ذکر الهى در مساجد، گرفتار عذاب در آخرت: «و من أظلم ممّن منع مسجد اللَّه أن يذكر فيها اسمه ... و لهم فى الأخرة عذاب عظيم؛چه كسي ستمكارتر از كساني است كه از بردن نام خدا در مساجد او جلوگيري مي‌كنند ...و در سراي ديگر عذاب عظيم است.» ۲۰ - مجاهدان در آخرتمجاهدان راه خدا، برخوردار از ثواب در آخرت: «و كأيّن من نبىّ قتل معه ربّيّون كثير فما وهنوا لما أصابهم فى سبيل اللَّه ...• فاتلهم اللَّه ثواب الدّنيا و حسن ثواب الأخرة ...؛ چه بسيار پيامبراني كه مردان الهي فراواني به همراه آنها جنگ كردند، آنها هيچگاه در برابر آنچه در راه خدا به آنها مي‌رسيد سست نشدند،... از اين رو خداوند پاداش اين جهان و پاداش نيك آن جهان را به آنها داد....» ۲۱ - محسنان در آخرتشرایط محسنان و نیکوکاران در آخرت عبارت است از: ۲۱.۱ - پاداش افزونتربهرهمندى نيكوكاران از پاداش افزون‌تر در آخرت: «فاتيهم اللَّه ثواب الدّنيا و حسن ثواب الأخرة و اللَّه يحبّ المحسنين؛از اين رو خداوند پاداش اين جهان و پاداش نيك آن جهان را به آنها داد، و خداوند نيكوكاران را دوست مي‌دارد.» ۲۱.۲ - سعادت در آخرتسعادت و نیکی در آخرت، نصيب نیکوکاران: «... للذين أحسنوا فى هذه الدّنيا حسنة و لدار الأخرة خير ...؛... خير (و سعادت) براي كساني كه نيكي كردند در اين دنيا نيكي است، و سراي آخرت از آنهم بهتر است....» ۲۲ - مرتدّان در آخرتمرتدان مانند دیگر انسان‌ها در آخرت حاضر می‌شوند. ۱۵.۲ - زیان‌کار در آخرتمرتدّان، مردمى زيان‌كار در آخرت: «من كفر باللَّه من بعد إيمنه ... و لكن من شرح بالكفر صدرا ...• لاجرم أنّهم فى الأخرة هم الخسرون؛ كساني كه بعد از ايمان كافر شوند ... آري آنها كه سينه خود را براي پذيرش كفر گشوده اند ... و قطعا آنها در آخرت زيانكارانند.» ۱۵.۱ - حبط اعمالحبط اعمال مرتدان در آخرت: «... و من يرتدد منكم عن دينه فيمت وهو كافر فأولئك حبطت أعملهم فى الدّنيا و الأخرة ...؛... كسي كه از آيينش برگردد، و در حال كفر بميرد، تمام اعمال نيك (گذشته) او، در دنيا و آخرت، بر باد مي‌رود....» ۲۲.۳ - عذاب دردناکمرتدّان، گرفتار عذابى دردناک در آخرت: «يحلفون باللّه ما قالوا ولقد قالوا كلمة الكفروكفروا بعد إسلمهم وهمّوا بما لم ينالوا وما نقموا إلّاأن أغنلهم اللَّه ورسوله من فضله فإن يتوبوا يك خيرا لَّهم وإن يتولَّوا يعذّبهم‌اللَّه عذابا أليما فى الدّنيا والأخرة ...؛به خدا سوگند مي‌خورند كه (سخنان زننده در غياب پيامبر) نگفته اند، در حالي كه قطعا سخنان كفر آميز گفته اند، و پس از اسلام كافر شده اند، و تصميم (به كار خطرناكي) گرفتند كه به آن نرسيدند، آنها فقط از اين انتقام مي‌گيرند كه خداوند و رسولش آنان را به فضل (و كرم) خود بينياز ساختند! (با اين حال) اگر توبه كنند براي آنها بهتر است، و اگر روي گردانند خداوند آنها را در دنيا و آخرت به مجازات دردناكي كيفر خواهد داد....» ۲۳ - مطيعان در آخرتاطاعت كنندگان از خدا و رسول صلی‌الله‌علیه‌وآله، همراه با انبیا، صدیقان، شهیدان و صالحان در آخرت: «و من يطع اللَّه و الرسول فأولئك مع الّذين أنعم اللَّه عليهم من النبيّين و الصدّيقين و الشهداء و الصّلحين ...؛و كسي كه خدا و پيامبر را اطاعت كند، (در روز رستاخيز،) همنشين كساني خواهد بود كه خدا نعمت خود را بر آنها تمام كرده؛ از پيامبران و صديقان و شهداء و صالحان.... » ۲۴ - متقّين در آخرتجایگاه و احوال متقین در قیامت عبارت است از: ۲۴.۱ - جایگاه در آخرت••• جايگاه خوشايند پرهیزگاران در آخرت: «... و لدّار الأخرة خير و لنعم دار المتّقين؛... و سراي آخرت از آنهم بهتر است، و چه خوب است سراي پرهيزكاران.» ••• آخرت نيكو، جايگاه تعيين شده براى تقواپیشگان: «... و الأخرة عند ربّك للمتّقين؛... و آخرت نزد پروردگارت از آن پرهيزگاران است.» ۲۴.۲ - خیر محض بودن آخرتخیر محض بودن و خالى بودن سراى آخرت از هر گونه ناگوارى، براى تقواپيشگان: ۱.«... قل متع الدّنيا قليل و الأخرة خير لمن اتّقى و لاتظلمون فتيلا؛... به آنها بگو سرمايه زندگي دنيا ناچيز است و سراي آخرت براي كسي كه پرهيزكار باشد بهتر است و كوچكترين ستمي به شما نخواهد شد. » ۲. «... و للدّار الأخرة خير للّذين يتّقون ...؛... و سراي آخرت براي آنها كه پرهيزگارند بهتر است....» ۳. «... و الدّار الأخرة خير للّذين يتّقون ...؛...و سراي آخرت براي آنها كه پرهيزگاري پيشه كنند بهتر است...» ۴. «... و لدار الأخرة خير للّذين اتّقوا ...؛... و سراي آخرت براي پرهيزكاران بهتر است، ....» نكته ياد شده، بنابراين است كه «خير» صفت عالى باشد، نه افعل تفضيل. ۲۴.۳ - رستگاری بزرگرستگاری بزرگ از آن پارسایان در دنيا و آخرت: «الّذين ءامنوا و كانوا يتّقون• لهم البشرى فى الحيوة الدّنيا و فى الأخرة ... ذلك هو الفوز العظيم؛ همانها كه ايمان آوردند و (از مخالفت فرمان خدا) پرهيز مي‌كردند.در زندگي دنيا و در آخرت شاد (و مسرور)ند،... و اين رستگاري بزرگي است.» ۲۴.۴ - پاداش برترآخرت، زمان دريافت پاداش برتر براى پرهيزگاران: «و لأجر الأخرة خير للذين ءامنوا و كانوا يتّقون؛و پاداش آخرت براي آنها كه ايمان آورده اند و پرهيزگارند بهتر است.» ۲۴.۵ - عاقبت نیکوپرهيزگاران، برخوردار از عاقبتى نيكو در آخرت: «تلك الدار الأخرة نجعلها للذين لايريدون علوّا فى الأرض و لا فسادا و العقبة للمتّقين؛(آري) اين سراي آخرت را تنها براي كساني قرار مي‌دهيم كه اراده برتريجوئي در زمين و فساد را ندارند، و عاقبت نيك براي پرهيزكاران است.» ۲۵ - منافقان در آخرتاوضاع و احوال منافقان در آخرت به شرح زیر است: ۲۵.۱ - ذلتذلّت و گرفتار شدن به عذابى بزرگ، كيفر منافقان در آخرت: «... من الّذين قالوا ءامنّا بأفوههم و لم تؤمن قلوبهم ... لهم فى الدّنيا خزى و لهم فى الأخرة عذاب عظيم؛... آنها كه با زبان مي‌گويند ايمان آورده ايم و قلب آنها ايمان نياورده... در دنيا رسوائي و در آخرت مجازات بزرگ نصيب آنان خواهد شد. » ۱۵.۱ - حبط اعمالتباه شدن عمل منافقان و خسارت آنان در آخرت: «وعد اللَّه المنفقين و المنفقت و الكفّار نار جهنّم ...• ... أولئك حبطت أعملهم فى الدّنيا و الأخرة و أولئك هم الخسرون؛ خداوند به مردان و زنان منافق و كفار وعده آتش دوزخ داده... اعمالشان در دنيا و آخرت نابود شد و آنها زيانكارانيد.» ۲۵.۳ - عذاب رسواگروعده خدا به عذاب رسواگر دردناك براى منافقان در آخرت: «يحلفون باللَّه ما قالوا و لقد قالوا كلمة الكفر ... يعذّبهم اللَّه عذابا أليما فى الدّنيا و الأخرة ...؛به خدا سوگند مي‌خورند كه (سخنان زننده در غياب پيامبر) نگفته اند، در حالي كه قطعا سخنان كفر آميز گفته اند... خداوند آنها را در دنيا و آخرت به مجازات دردناكي كيفر خواهد داد ...» ۲۲.۳ - عذاب دردناکمجازات منافقانِ روى‌گردان از توبه با عذاب دردناك آخرت: «يحلفون باللَّه ما قالوا و لقد قالوا كلمة الكفر ... فإن يتوبوا يك خيرا لهم و إن يتولّوا يعذّبهم اللَّه عذابا أليما فى الدّنيا و الأخرة ...؛به خدا سوگند مي‌خورند كه (سخنان زننده در غياب پيامبر) نگفته اند، در حالي كه قطعا سخنان كفر آميز گفته اند... اگر توبه كنند براي آنها بهتر است، و اگر روي گردانند خداوند آنها را در دنيا و آخرت به مجازات دردناكي كيفر خواهد داد...» ۲۶ - مؤمنان در آخرتاحوال مؤمنان در آخرت عبارت است از: ۲۶.۱ - برخوداری از رحمتمؤمنان، برخوردار از رحمت خدا در آخرت: «و لولا فضل اللَّه عليكم و رحمته فى الدّنيا و الأخرة ...؛ و اگر فضل و رحمت الهي در دنيا و آخرت نصيب شما نمي‌شد....» ۲۶.۲ - بشارت و رستگارى بزرگبشارت و رستگارى بزرگ براى مؤمنان در آخرت: «الّذين ءامنوا ...• لهم البشرى فى الحيوة الدّنيا و فى الأخرة ... ذلك هو الفوز العظيم؛ همانها كه ايمان آوردند ... در زندگي دنيا و در آخرت شاد (و مسرور)ند، ... و اين رستگاري بزرگي است.» ۲۶.۳ - ثبات قدمخدا، اعطا كننده ثبات قدم به مؤمنان در آخرت: «يثبّت اللَّه الّذين ءامنوا بالقول الثابت فى الحيوة الدّنيا و فى الأخرة ...؛خداوند كساني را كه ايمان آوردند بخاطر گفتار و اعتقاد ثابتشان ثابت قدم مي‌دارد، هم در اين جهان و هم در سراي ديگر.... » ۲۴.۴ - پاداش برترآخرت، زمان دريافت پاداش برتر براى مؤمنان: «و لأجر الأخرة خير للذين ءامنوا ...؛و پاداش آخرت براي آنها كه ايمان آورده اند....» ۲۶.۵ - حمایت ملائکهیکتاپرستان پايدار بر توحید بهره‌مند از حمایت و يارى فرشتگان در دنيا و آخرت: «إنّ الّذين قالوا ربّنا اللَّه ... تتنزّل عليهم الملئكة ألّا تخافوا و لا تحزنوا و أبشروا بالجنّة التى كنتم توعدون• نحن أولياؤكم فى الحيوة الدّنيا و فى الأخرة ...؛ كساني كه گفتند پروردگار ما خداوند است ... فرشتگان بر آنها نازل مي‌شوند كه نترسيد و غمگين مباشيد، و بشارت باد بر شما به آن بهشتي كه به شما وعده داده شده است. ما ياران و مددكاران شما در زندگي دنيا و در آخرت هستيم ....» ۲۶.۶ - مؤمنان بیعملمؤمنان بى‌عمل، از زيانكاران در آخرت: «... و من يكفر بالإيمن فقد حبط عمله و هو فى الأخرة من الخسرين؛... و كسي كه انكار كند آنچه را بايد به آن ايمان بياورد اعمال او باطل و بياثر ميگردد و در سراي ديگر از زيانكاران خواهد بود. » برداشت فوق بر اين اساس است كه مقصود از «يكفر بالايمان» عمل نكردن بر مبناى عقیده دينى باشد كه از آن، به کفر عملى هم تعبير مى‌شود. اين برداشت را روايتى منقول از امام صادق علیه‌السلام تأييد مى‌كند. ۲۷ - مهاجران در آخرتهجرتکنندگان در راه خدا، داراى پاداشى بسى بزرگتر از پاداش دنيا در آخرت: «و الّذين هاجروا فى اللَّه من بعد ما ظلموا لنبوّئنّهم فى الدّنيا حسنة و لأجر الأخرة أكبر ...؛آنها كه مورد ستم واقع شدند سپس براي خدا هجرت كردند در اين دنيا جايگاه (و مقام) خوبي به آنها مي‌دهيم و پاداش آخرت از آنهم بزرگتر است....» ۲۸ - يهود در آخرتاراده حتمى خدا بر مجازات یهودیان شتابنده در كفر، در آخرت: «... لايحزنك الّذين يسرعون فى الكفر ... من الّذين هادوا ... لهم فى الدّنيا خزى و لهم فى الأخرة عذاب عظيم؛آنها که در مسير كفر بر يكديگر سبقت مي‌جويند تو را اندوهگين نكنند ... و از يهوديان ... در دنيا رسوائي و در آخرت مجازات بزرگ نصيب آنان خواهد شد. » ۲۸.۱ - یهود بنینضیرتهدید يهود بنی‌نضیر به عذاب آتش در آخرت: «هو الّذى أخرج الّذين كفروا من أهل الكتب من ديرهم ...• ... و لهم فى الأخرة عذاب النّار؛ او كسي است كه كافران اهل كتاب را در اولين برخورد (با مسلمانان) از خانه هايشان بيرون راند... و براي آنها در آخرت نيز عذاب آتش است.» مقصود از «الّذين كفروا من اهل‌الكتاب»، يهود بنى‌نضير است. ۲۸.۲ - عالمان يهود در آخرتزيانكارى و محروميّت عالمان دين‌فروش يهود از بهره‌هاى آخرتى: «إنّ الّذين يشترون بعهد اللَّه و أيمنهم ثمنا قليلا أولئك لاخلق لهم فى الأخرة ...؛كساني كه پيمان الهي و سوگندهاي خود (به نام مقدس او) را به بهاي ناچيزي ميفروشند، آنها بهرهاي در آخرت نخواهند داشت....» برداشت فوق براساس شأن نزول آيه است كه در ارتباط با عالمان يهود مى‌باشد. ۲۹ - پانویس۳۰ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱، ص۱۴۴، برگرفته از مقاله «انسان‌ها در آخرت». |